Doğum kontrol hapları, tıbbi literatürde “oral kontraseptif (OKS)” yani ağızdan hap şeklinde alınan gebelik önleyiciler olarak bilinir.
Doğum kontrol hapları, yumurtlamayı önleyici etkileri haricinde, rahim ağzı salgısının kıvamını arttırarak spermlerin içeriye geçişini engeller, rahim içi dokusunu yani endometriumu incelterek yuvalanmanın (implantasyon) önüne geçer ve tüplerin hareketliliğini azaltır. Tüm bu etkiler, gebelikten koruyucu özellik taşır.
En yaygın kullanılan doğum kontrol hapları, östrojen ve progesteron hormonunun ikisini birden içeren kombine haplardır (kombine oral kontraseptif, KOK).
Bu ilaçları 21 gün boyunca günde 1 hap olacak şekilde kullanıp 7 gün ara vermek gerekir. Sekizinci gün yeni kutuya başlanır. Ara verilen dönemde kanama olur. Kanama olsa da olmasa da ya da kanama bitse de bitmese de 8. gün yeni kutuya başlanmalıdır.
İlk kutunun koruyucu olabilmesi için adetin ilk beş günü içinde başlanması gerekir.
Doğum Kontrol Hapları;
– Mevcut ya da geçirilmiş atardamar (kalp krizi, inme) ya da toplardamar iltihabı (tromboflebit, tromboemboli) durumlarında
– Şüpheli veya tanısı konmuş meme, rahim kanseri durumunda,
– 35 yaş üzerinde olup sigara içen kadınlarda,
– Karaciğer hastalığı olanlarda,
– Gebelik şüphesinde,
– Nedeni belirsiz kanamalı durumlarda kullanılmamalıdır.
Ayrıca migren, hipertansiyon, şeker hastalığı, depresyon, epilepsi, safra kesesi hastalığı, orak hücreli anemi, gebelikte sarılık geçirmiş olma, SLE (Sistemik lupus eritematosus) hastalığı ile kanda trigliserid yüksekliği olanların başka yöntemlerle korunmalarında fayda vardır.
Doğum kontrol haplarının etkili korunma yöntemlerinden biri olmalarının yanısıra başka faydaları da vardır. Kombine oral kontraseptif kullanan kadınlarda;
– Rahim, yumurtalık ve kalın barsak kanseri riski azalır
– İyi huylu meme hastalıkları (fibroadenom, fibrokistik hastalık) azalır
– Dış gebelik riski azalır,
– Endometriozis şikayetleri azalır
– Fonksiyonel yumurtalık kistleri azalır
– Pelvik inflamatuar hastalık riski azalır
– Adet kanamaları düzene girer, süresi ve miktarı azalır,
– Adet ağrıları (dismenore) azalır,
– Akne ve anormal kıllanma azalır,
– Kansızlık azalır, demir eksikliği anemisi riski azalır,
– Kemik yoğunluğu artar, kemik erimesi riski azalır.
