Rahim iç yüzeyini döşeyen ve endometrium adı verilen dokunun, rahim dışında başka yerlere yerleşmesine endometriozis denir.
Hastalığın oluşmasında etkisi olduğu düşünülen bir çok farklı görüş vardır. Bağışıklık sistemi değişiklikleri, ailesel yatkınlık veya bazı kimyasallara maruz kalmak gibi durumlar öne çıkan sebeplerdir.
Endometriozis, kadınların yaklaşık %10’unu etkileyen yani aslında oldukça yaygın bir sağlık sorunu.
Bu doku karın içindeki organlarda (yumurtalık, karın iç zarı, barsaklar, idrar kesesi) bulunabildiği gibi karın dışında (vagina, göbek, beyin, kalp, akciğer vb.) da bulunabilir.
Endometriozis, bazen hiç belirti göstermemesine karşın, kimi zaman da ciddi şikayetlere sebep olabilir.
Endometriozis, özellikle ağrı ve kısırlık sebebi olarak kendini gösterir.
Adetlerin ağrılı geçmesi (dismenore), kronik pelvik ağrı, ağrılı cinsel ilişki (disparoni) gibi ağrılı durumlarda endometriozis akla gelmelidir.
Kadının yumurtalıklarında endometriozis oluşması durumunda ayrıca kistler (çikolata kistleri) oluşabilir ve bunlar eğer çok büyürlerse ciddi problemlere yol açabilir. Çikolata kistleri çoğu zaman ultrasonografi ile görülebilir.
Endometrioziste tedavi, hastanın şikayetlerine ve çocuk istemine bağlıdır.
Gözlem: Bu tedavi yaklaşımı belirgin bir yakınması olmayan hastaların yakın takibe alınmasıyla gerçekleştirilir. Özellikle ilk evrelerde olan çikolata kistlerinde fazla şikayet oluşmadığından kistin cerrahiyle alınıp, kadının yumurtalık rezervinin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilebilir.
İlaç tedavileri: Bu tedavide hastanın ağrılarının azaltılmasına çalışılır. Ağrılı adet kramplarının azaltılması için önerilen ağrı kesici ilaçlar faydalı olmadığında, diğer tedavilere başlanır.
Hormon tedavisi: Dışarıdan verilen hormonlar, endometriozise bağlı ağrının azaltılmasında ya da yok edilmesinde etkilidir. Ancak çikolata kisti tedavisinde bu yaklaşım hastalar için kalıcı bir çözüm olmaz. Çünkü hormon tedavisinin kesilmesinden sonra nüks etmeye başlar.
Hormon tedavisinin endometriozise bağlı kısırlık tedavisinde faydası yoktur.
Cerrahi tedaviler: Açık ameliyat yerine daha çok laparoskopik cerrahi tercih edilir. Bu yöntemin uygulanmasında, hastanın yaşı, çocuk isteyip istememesi, şikayetlerinin şiddeti ve kistin durumu dikkate alınır. Çikolata kistinin en etkili tedavisi cerrahi olsa da, bu tedavi de kesin olarak kistin yeniden oluşmamasını sağlayamaz.
Kombine edilmiş tedaviler: Bu tedavilerde hastalara hem ilaç tedavisi, hem cerrahi tedavi, hem de diğer tedaviler bir arada uygulanabilir.
Tüp bebek: Bu tedavi, kadınların çocuk sahibi olmak istemesi durumunda, cerrahi tedaviden önce uygulanır. Çünkü cerrahi yumurtalık kapasitesini azaltır.
