Normalde kadınlarda her ay (siklus), tek bir olgun yumurta (oosit) gelişir.
Oysa TÜP BEBEK (In Vitro Fertilizasyon, IVF) tedavisinde çok sayıda olgun yumurta elde etmek için yumurtalıkları uyarıcı ilaçlar verilir buna kontrollü ovaryan hiperstimülasyon (KOH) diyoruz.
Gelişen çok sayıdaki yumurtadan bazılarının, zamanından önce çatlaması (ovulasyon), gelişen diğer yumurtaları ve gebelik için hazırlanan rahim iç zarını (endometrium) olumsuz etkiler. Bu istenmeyen durumu önlemede beyinden salgılanan ve yumurtalıkları uyaran hormonları baskılamak için GnRH analogları veya antagonistleri kullanıyoruz.
Yumurtalıkları uyarıcı ilaçlar yani Gonadotropinler (Gonal-F, Puregon, Menogon, Merional, Menopur vb.) Follikül Stimülan Hormon (FSH) ve Luteinizan Hormon (LH)’un teki veya her ikisinin kombinasyonudur ve etkinlikleri benzerdir. Bu ilaçlar, buzdolabının buzluğunda değil raf kısmında saklanır.
Menogon kaba ete (kas içine), Gonal-F, Puregon ve Menopur kaba et veya karına (kas içi veya cilt altına) yapılır.
Kas içi enjeksiyonlar, kalça üst dış bölümüne yani kaba ete yapılır. Cilt altı enjeksiyonlar, karında göbek deliğinin yaklaşık 4 parmak dış kısmına veya bacağa veya kolda arka tarafta dirseğin 4 parmak üst kısmına yapılabilir.
Tedaviye adetin 2-4. gününden brinde başlanır. İğnelerin her gün, aynı saatte yapılması (genellikle 16.00-21.00 arası) son derece önemlidir. Günlük doz ayarlamaları, yumurtalık yanıtına göre belirlenir
Femara; yumurtalık yanıtının zayıf olarak beklendiği hastalarda yanıtını artırmak için tedaviye ilave edilen bazı ilaçlardan biridir. Adetin 2. günü başlanır ve 5 gün boyunca günlük 2,5 mg. hap şeklinde kullanılır.
Yumurtaların erken çatlamasını engellemek için kullanılan ilaçlar;
– GnRH (gonadotropin releasing hormon) Agonistleri (lucrin, decapeptyl)
– GnRH (gonadotropin releasing hormon) Antagonistleri (cetrotide, orgalutran)
Bu ilaçlar, beyinden salınıp yumurtalıkları uyaran ve gonadotropin olarak bilinen Follikül Stimülan Hormon (FSH) ve Luteinizan Hormon (LH)’u baskılar ve böylece beynin yumurtalık üzerindeki etkisini devre dışı bırakarak kontrolü tamamen ele almamızı sağlar. Bu etki, antagonist ilaçlarda (cetrotide, orgalutran) hemen, agonist ilaçlarda (lucrin, decapeptyl) bir süre sonra ortaya çıkar.
Tedavi;
– Agonist ilaçlarda (lucrin, decapeptyl), adet öncesi dönemde başlar ve yumurta uyarıcılarla beraber kullanılarak yumurta toplama (oosit pick-up, OPU) kararına dek devam eder.
– Antagonist ilaçlar (cetrotide, orgalutran) yumurta uyarılması tedavisinin 4.-5. gününde başlar ve bunlarla birlikte yumurta toplama (oosit pick-up, OPU) kararına dek devam eder.
Follikülleri çatlatıcı ve yumurtada son olgunlaşmayı sağlayıcı İlaçlar;
– hCG (pregnyl, ovitrelle)
– LH (luveris)
– GnRH (gonadotropin releasing hormon) Agonistleri (lucrin, decapeptyl)
Döllenmeye hazır yumurtalar (MI ve MII) 12 mm. ve daha büyük folliküllerden elde edilir. Devam eden tedavide 17 mm. ve üzerinde en az 3 follikülün varlığı ve kan östrojen düzeyinin en az 500 pg/ml olmasıyla beraber Follikülleri çatlatıcı ve yumurtada son olgunlaşmayıcı sağlayıcı uyarıcı bir ilaç kullanılır ve uygulamayı takiben 34-36. saat civarında yumurta toplama (oosit pick-up, OPU) işlemi yapılır. Saatlerin çok önemli olduğu bu uygulama, tüp bebek tedavisinde, hasta ve merkezin en uyumlu olması gereken dönemdir.
Pregnyl, 5.000 ünite hCG içerir ve genellikle 10.000 ünite (2 toz) olarak kalçadan kas içine yapılır.
Ovitrelle, 250 mcg. hCG içerir ve cilt altına uygulanır.
İlaçlar, buzdolabının buzluğunda değil raf kısmında saklanmalıdır.
